۲ مطلب با کلمهی کلیدی «ادبیات متعهد» ثبت شده است
-
۱۵ تیر ۹۸ ، ۰۶:۵۲ ۰ نظر
بررسی و واکاوی حافظ از دیدگاه دکتر علی شریعتی
شریعتی یک دوره مجموعة آثار در 38 مجلد دارد که در همة آنها ـ به استثنای یکی دو مورد ـ چند بار نام حافظ آمده است. این بسامد فراوان حاکی از آشنایی شریعتی با اندیشه این بزرگ ترین شاعر زبان فارسی است. توجه به این نکته که شریعتی در شرایط اجتماعی ـ سیاسی خاصی به سر میبرد که غالباً تلألؤ اندیشههای فلسفی، سیاسی، و ایدئولوژیک نوپدید، هرگونه اندیشة بومی را در سایه برده بود، اهمیت این آشنایی را دوچندان میسازد. هم چنین تعیین جایگاه شاعری و نیز اندیشه ی حافظ از زبان مردی که هر اندیشه و آیینی را به دقت نقادی میکرد و به دشواری میپذیرفت و با همة عناصر فرهنگی بومی یا بیگانه نقادانه روبهرو میشد، ارزش و اعتباری بلند دارد. شریعتی در رشته ی ادبیات فارسی تحصیل کرده بود، مطالعه ی ممتدی روی آثار شاعران و نویسندگان سرزمین خود داشت و یکی از نخستین ترجمههای نقد ادبی را پدید آورده بود. او هم شعر میسرود، هم داستان برای کودکان و نوجوانان مینوشت، و در کنار این همه، خالق یکی از شاهکارهای نثر معاصر فارسی، یعنی «کویر» بود. به علاوه تفسیرها و تحلیلهای نو و دقیقی درباره ی ادبیات داشت و صاحب نوعی نظریة ادبی و نقد ادبیات بود. از این رو توجه او به حافظ اهمیت بسیار دارد، بویژه این که او به پرداخت و ترویج نوعی ایدئولوژی متهم است و اتهام خود ایدئولوژیها نیز این است که ادبیات را ابزار قدرتجویی و وسیلة تبلیغ سیاسی میکنند؛ و بدین گونه آن را تحریف یا تباه میسازند! پس، امعان نظر در تفسیر و تحلیلهای شریعتی از حافظ و شیوه نگاه او به شعر و اندیشه وی میتواند نوع ایدئولوژی شریعتی و تفاوت آن را با ایدئولوژیهای معاصر او نیز روشن سازد.
آثار شریعتی در کنار اندیشههای تازه و بدیعی که در خود جای داده، تنیده با این گونه رویآوریها به ادبیات و فرهنگ سنتی و بومی ایران است و چنین کاری در روزهایی که توجه به سرمایههای فرهنگی بومی نوعی ارتجاع و عقب ماندگی شمرده میشد و در برابر، آشنایی با فرهنگ بیگانه نشانه ی ترقی و تجدد بود، بسیار شایسته ی درنگ و تأمل است. یک مرور کلی در فهرست اعلام آثار شریعتی نشان میدهد که اندیشه او تا چه حد با فرهنگ و ادبیات بومی سرزمین خود گره خورده است. از این میان اشاره به آثار و اندیشههای فردوسی ، سعدی ، مولوی و حافظ بیش از دیگران است. شریعتی هر یک از این شاعران را از بعد ویژهای مورد بررسی قرار میدهد. عظمت اندیشه مولوی را در تاریخ تفکر انسانی، یگانه و بیهمانند میشناسد؛ دلبستگیهای ملی و میهنی فردوسی را میستاید. بر سعدی نکتههای سخت میگیرد. اما در این میان حافظ را شاعری متفاوت میشمارد. شاعری که ـ به تعبیر او ـ هم در بند دلبستگیهای زمینی است و هم در جست و جوی ماوراء: «حافظ چیز دیگری است، نه منوچهری زمینی است و نه مولوی آسمانی، روحش فاصله ی زمین و آسمان را پر کرده است».
-
شهرستان ادب: آخرین کلاس دورهی سوم آفتابگردانها، توسط زهیر توکلی شاعر و پژوهشگر ادبیات معاصر برگزار شد. در این کلاس، که نود دقیقه به طول انجامید، زهیر توکلی در مورد «جریانشناسی شعر انقلاب» صحبتهای خود را آغاز نمود:
زمینههای تحول در شعر فارسی، پیش از انقلاب فراهم شدهبود
شعر انقلاب به معنای مضامین سیاسی که حاوی اعتراض به حکومت سابق بود، سابقهی بسیار زیادی دارد و گروههای مختلفی این نوع از شعر را میگفتند؛ این نوع از شعر، شعر انقلاب است. قبل از انقلاب، دو سه چهرهی شاخص بودند که شعر با رویکرد اصلاحی- انقلابی میگفتند که آقای موسوی گرمارودی و آقای نعمت میرزازاده، طاهره صفارزاده، جواد محدثی، مرحوم محمدجواد بهجتی و حسن حاج علیمحمدی از آن دسته هستند؛ این گروه شعرهای مذهبی با رنگ و بوی سیاسی- اجتماعی میگفتند. شاخصترین چهرهها در این میان، علی موسوی گرمارودی و طاهره صفارزاده بودند. بعد از انقلاب، چند اتفاق خیلی مهم در حوزهی ادبیات انقلاب رخ داد. یکی از این اتفاقات این بود که بازگشتی به شعر کلاسیک صورت گرفت. البته زمینههای این بازگشت قبل از انقلاب شروع شدهبود. مثلا غزل نو قبل از انقلاب توسط منوچهر نیستانی، محمدعلی بهمنی، حسین منزوی و دیگران آغاز شدهبود. در حوزهی رباعی هم، حرکت سرودن رباعی با زبان معاصر، پیش از انقلاب آغاز شدهبود. شاعرانی مثل منصور اوجی، دکتر اسماعیل خویی و سیاوش کسرایی کسانی بودند که در این حوزه گام برداشتند. این جریانات محدود به این دو قالب نبود، بلکه در سایر قالبها مانند قصیده نیز دیده میشود. همین نهضتها، در کار شاعران بعد از انقلاب تاثیر بسیاری داشتند. وقتی نیما کار خود را شروع کرد، چون جریان رسانهها و مطبوعات بیشتر در دست چپها بود، اینها خیلی طرفدار نیما بودند و اینها خیلی شعر نو را تبلیغ میکردند. به موازات اینها کسانی بودند که همچنان شعر کلاسیک میگفتند. جریان حد وسطی هم بود، مثل نادر نادرپور، فریدون توللی و پرویز ناتل خانلری، که میگفتند به نوگرایی ادبی نیاز داریم ولی با شعر نو هم موافقت چندانی نداشتند. شعر نو از وقتی نیما شروع کرد، در دو دههی بعد از آن، نمونههای خوب آن خلق شد. در نتیجه جریان میانه، در کنار جریان نیمایی حرکت کرد و از دههی چهل به بعد شاعرانی وارد فضای شعر شدند که شعر کلاسیک میگفتند ولی از دستاوردها و امکانات شعر نیمایی استفاده میکنند. تمام کسانی که در این دوره چهرههای این نسل را تشکیل میدهند، هم شعر نیمایی میگویند و هم غزل. نوآوری در قالب کلاسیک در حدود قراردادهای همان قالب است، اما در شعر آزاد، شاعر باید تصویر خیلی نویی بیافریند و یا در زبان شعر خیلی باید تصرف کند.
درباره من
بسم الله الرحمن الرحیم
امام صادق (ع) می فرمایند : " کسی که زمان خود را بشناسد ، آماج اشتباهات قرار نگیرد" .
با توجه به اوضاع کنونی فضای مجازی واجب دانستم که فعالیتی را با توجه به نیازهایی که در جامعه احساس می شود در دستور کار خود قرار دهم ، همچون گفتمان سازی دفاع مقدس ، یافتن راهکارهایی برای دفاع در جنگ نرم و غیره .
که انشالله در مسیری گام برداریم که مورد رضایت خداوند و شفائت ائمه ی معصوم قرار گیریم.
امین شعبانی هستم ، فعلا کارشناس مهندسی شیمی ، پژوهشگر و در حال تلاش برای نویسنده شدن .
طبقه بندی موضوعی
- پارامترهایی از دفاع مقدس (۱۹)
- دیگر (۹)
- نوشته های خودم (۳)
- کتاب (۴)
- معرفی کتاب (۳)
- دانلود کتاب (۱)
- ادبیات (۱)
- گفتمان سازی فرهنگ دفاع مقدس (۲)
- شهدا (۶)
- جنگ نرم و جامعه شناسی (۱)
- گنجینه (۱)
- بزرگان اسلام (۱)
آخرين عناوين
- آیةالله العظمی حاج سید علی آقا قاضی طباطبائی
- پیام تسلیت امام خامنه ای در پی شهادت سردار کبیر سپهبد قاسم سلیمانی
- چرا باید صحیفه سجادیه بخوانیم؟
- زمان هایی که کور می شویم-یک
- چگونه میتوان با جنگ نرم بر علیه امریکا اقدام کرد-قسمت اول
- با فرماندهان | سردار اسدی
- جلادهای هشتگ ساز
- گفتمان سازی فرهنگ دفاع مقدس _منابع بیشتر قسمت اول
- گفتمان سازی فرهنگ دفاع مقدس قسمت اول
- عبرتی از حادثه کربلا
آرشيو
- مرداد ۱۳۹۹ (۱)
- فروردين ۱۳۹۹ (۲)
- آذر ۱۳۹۸ (۲)
- تیر ۱۳۹۸ (۱۰)
- خرداد ۱۳۹۸ (۴)
- ارديبهشت ۱۳۹۸ (۳)
- دی ۱۳۹۷ (۳)
- بهمن ۱۳۹۶ (۱)
- مهر ۱۳۹۶ (۲۲)
نويسندگان
- امین شعبانی (48)